Mental disorders: An Ayurvedic Approach
Lezing
Naveen Gupta

Mano Vaha Srotas: mentale aandoeningen en hoe die te behandelen

Mentale aandoeningen vanuit ayurvedisch perspectief: de drie doshas, de drie maha gunas, relaties met de hedendaagse leefstijl, etcetera

Waar wordt in deze lezing op ingegaan?

• Mano Vaha Srotas als gespecialiseerd body-mind systeem
• Focus op angst, depressie en post-Covid (of post Covid-vaccinatie) mentale problemen, vanuit ayurvedisch perspectief
• De relatie van de Mano Vaha Srotas met Vata Dosha en met de ademhaling
• Lichamelijke impact vanuit de Mano Vaha Srotas
• Mano Vaha Srotas Dusthi als ‘aandoenings-patroon’ in klassieke Ayurveda
• Connectie Manas met Bhuta Vidya
• De oorzaken van Mano Vaha Srotas Dusthi (disbalans, aandoeningen)
• De algemene aanpak van Mano Vaha Srotas Dusthi
• Een aantal effectieve remedies om deze Srotas (en aandoeningen daarvan) te behandelen

De opzet van de serie lezingen over Srotamsi

Deze serie lezingen over de Srotamsi (meervoud van Srotas) heeft een geheel eigen opzet. Tot nu toe was de indicatie in de vorm van een specifieke aandoening het uitgangspunt. Nu wordt de lesstof benaderd vanuit een Srotas, een systeem met een specifieke functie. In dit geval de Mano Vaha Srotas – vaak vertaald als ‘mind-systeem’, maar in feite – volgens Ayurveda – meer dan dat en zich ook uitstrekkend over het gehele lichaam.

In deze lezing van deze serie door Vd. Naveen Gupta, worden – naast een algemeen overzicht – een aantal direct gerelateerde aandoeningen besproken die te maken hebben met deze Mano Vaha Srotas (de kanalen die de Manas, de ons denken en voelen, dragen). Hieronder volgt een overzicht van de aandoeningen die in het kader van de Mano Vaha Srotas op deze lezingsdag aan de orde zullen komen:

• Gezondheid en aandoeningen van ons mentaal-emotionele systeem; Manas Swasthya – geestelijke gezondheid en Ayurveda.
• Psychosomatische aandoeningen vanuit ayurvedisch perspectief.
• Focus-aandoeningen: angst, depressie, en cognitieve problemen na een Covid infectie of na een Covid vaccinatie.
• Levensstijlfactoren om Vata te stabiliseren en angst, etc. los te laten.
• De drie guna’s of kwaliteiten van de natuur – sattva, rajas en tamas; de creatieve geest – Sattva Guna in de context van de capaciteiten van de geest.
• “De reis van zelfontdekking, genomen met een open hart, leidt onvermijdelijk tot genezing.”

Wat is de Mano Vaha Srotas volgens Ayurveda?

De Mano Vaha Srotas sterkt zich uit over en doorheen het gehele lichaam. De Manas is meer dan ons intellect (dat in Ayurveda vaak wordt aangeduid met Buddhi). Veeleer is het ook ons instinctieve denken, ons gevoel, onze emoties. De zetel van dan Manas is in het hart (Hridaya). De Mano Vaha Srotas en het ademhalingssysteem beïnvloeden elkaar wederzijds. De Mano Vaha Srotas is – mede wegens de hoge mate van beweeglijkheid ervan – nauw verbonden aan Vata Dosha.

Angst en depressie vanuit Ayurvedisch perspectief

“Vanuit Ayurvedisch perspectief is angst een onbalans in de Vata dosha. Vata is het “lucht” principe. Het is licht, droog en beweeglijk. Een onbalans van Vata, mentaal, wordt geassocieerd met een overvloed aan lichtheid of beweging grillige gedachten, zorgen, obsessie, verwarring, en moeite met focussen,” zegt Vd. Naveen Gupta.

Behandeling van aandoeningen gerelateerd aan de Mano Vaha Srotas

In de lezing van Vd. Naveen Gupta zullen de volgende aspecten aan bod komen:

• aanpassen van voeding en leefstijl
• behandelen van Mano Vaha Srotas Dushti met medicinale kruiden en oliebehandelingen, zoals Abhyanga en Shirodhara
• voorbeelden hiervan aan de hand van specifieke Mano Vaha Srotas aandoeningen, met name angst en depressie
• bespreking van een aantal daarbij behorende focus-remedies
• lokale behandelingen met uitwendige technieken
• yoga chikitsa (behandeling) voor deze Srotas, met name pranayama

Wat je zult meenemen uit deze lezing:

• Een duidelijke en compacte lijst van enkelvoudige kruiden die nuttig zijn bij het behandelen van een aantal relevante Mano Vaha Srotas aandoeningen (zie overzichtje hierboven); de dosering ervan, de tijd van inname, etc.
• Idem voor een duidelijke en compacte lijst van complex-remedies die nuttig zijn bij het behandelen van een aantal relevante Mano Vaha Srotas aandoeningen
• Een duidelijke lijst van “Do en Don’t” wat betreft dieet en levensstijl bij de behandeling van een aantal relevante Mano Vaha Srotas aandoeningen (zie overzichtje hierboven)
• Uitleg en instructies bij yoga chikitsa behandelingen: asanas, maar met name ook pranayama
• Korte uitleg over de rol van Panchakarma behandelingen voor een aantal relevante Mano Vaha Srotas aandoeningen

Nog wat meer ayurvedische achtergrond:

In een wereld die steeds onzekerder, chaotischer en materialistischer wordt, vinden mensen over de hele wereld de conventionele menselijke psychiatrie en psychologie ontoereikend om de door voortdurende stress aangetaste geest in evenwicht te brengen en te genezen. Psychiaters moeten bewust afstappen van de op medicatie gebaseerde aanpak van de westerse psychologie en op de natuur gebaseerde therapieën, spirituele kruiden en een op spiritualiteit gebaseerde aanpak integreren in hun therapie.

In conventionele psychiatrische praktijken worden soms standaard zeer verfijnde medicijnen gebruikt. De basis van deze benadering is het onderdrukken van de symptomen. De drugs die ernstige bijwerkingen veroorzaken hebben mensen die lijden aan geestelijke kwalen ertoe aangezet op zoek te gaan naar een alternatieve en holistische benadering om de geest in evenwicht te brengen en te genezen.

Het is zeer interessant op te merken dat één discipline van de acht disciplines van Ayurveda (Ashtanga Ayurveda) volledig gewijd is aan Manas Vijnana, in Ashtanga Ayurveda bekend als Bhuta-Vidya en dat alle andere zeven disciplines een weerspiegeling zijn van deze wonderbaarlijke wijsheid van Ayurveda.

De mentaal-emotionele wereld en Vata Dosha

Onbalans van Vata wordt ook geassocieerd met een hyper-exciteerbaar zenuwstelsel en slaapproblemen. Als je iemand ooit hebt horen zeggen dat hij zich “ongegrond” voelt, is dat een klassieke beschrijving van een Vata-onbalans. Het is te veel energie in de geest, niet genoeg aan de voeten.

Wanneer Vata verstoord is, voelt men zich dus ongegrond, afgesloten van het leven. Om angst/Vata onbalans te behandelen moet men zijn energie stabiliseren, het zenuwstelsel kalmeren, de geest ontspannen en obsessieve gedachten loslaten.

Het is belangrijk om te leren mededogen te hebben met zichzelf voor de kwetsbaarheid die het leven op aarde is. Het is moeilijk om hier geen controle te hebben. Het is eng om onder ogen te zien dat je bijna elk moment op allerlei manieren gekwetst kunt worden. Daarom komt bezorgdheid zo vaak voor! Maar als bezorgdheid consumerend is, dan wijst het erop dat men zich te stevig vasthoudt, probeert te controleren, hoopt op een specifieke uitkomst, en niet vertrouwt op of zich overgeeft aan de grotere intelligentie en het ontwerp van het geheel.

Pathologische onderwerpen die in dit kader aan de orde zullen komen in de lezing, zijn:

• Yoga Chikitsa en pranayama als remedie voor aandoeningen van de Mano Vah Srotas, met een focus op angst en depressie.
• Vata Dosha verstoringen: via de connectie met de Manas speelt de Vata Dosha een zeer belangrijke rol.
• Kapha Sthana: hersenen, zenuwen en hart zelf zijn Kapha gebieden en een belangrijk element wat hierbij een rol speelt is vet. Behandeling van aandoeningen aan het body-mind systeem richt zich dan ook vaak op het verschaffen en ondersteunen van ‘goed en verfijnd vet’.
• Pitta Dosha betrokkenheid: wanneer het gaat om burn out of cognitieve problemen als onderdeel van Long Covid, is (ook) de Pitta Dosha betrokken.
• Agni en Ama: volgens Ayurveda speelt in veel gevallen een slechte spijsvertering ook een belangrijke rol bij het ontstaan en ontwikkelen van aandoeningen in het body-mind systeem: het microbioom in de darmen heeft een invloed op de geest en ons denken én voelen.
• Remedies: Ayurveda biedt een rijk palet aan ‘mind-supporting’ kruiden en remedies: goede differentiatie is daarbij belangrijk.

Naveen Gupta, Ayurvedisch arts, geboren, getogen en gekwalificeerd in India, nu praktiserend als holistisch therapeut en docent in Europa, zal een diepgaand overzicht geven van Ayurveda: Voeding, levensstijl, kruiden en therapieën ter ondersteuning van de Manas, met name bij angst, depressie, en cognitieve problemen ten gevolge van een eerdere Covid infectie (Long Covid) of een Covid vaccinatie.

Overige informatie:

Voor wie: Een informerend en educatief – klinisch gericht – seminar voor de Ayurveda Practitioner en andere therapeuten, alsmede voor gevorderde Ayurveda studenten.

Taal: Engels

Geaccrediteerd door de KTNO onder nr. ….(… ECTS) (VBAG/BATC/LNVG)

Let op: Neem contact op met je eigen vakvereniging om onze lezing(en) te laten erkennen door de KTNO

Docent: Vd. Naveen Gupta
Prijs: €25,-
Datum: Zaterdag 4 november 2023
Tijden: 10:00 uur – 17:00 uur (indicatie)
Locatie: Holisan, Lelystad