Voedingsgeneeskunde, jaargang 25 (2024), nummer 2
Auto-immuunziekten
Dossier
Hoewel de oorzaak van inflammatoire darmziekten (IBD) onbekend is, is het darmmicrobioom een nieuw element in de etiologie van IBD. In dit artikel een update van de huidige kennis over veranderingen in het darmmicrobioom bij IBD en hoe dit bijdraagt aan darmontsteking. Tevens verkennen we de mogelijke rol van behandelingen die gericht zijn op het darmmicrobioom.
Dr. Françoise Carlotti geeft in het Leids Universitair Medisch Centrum leiding aan het onderzoek naar diabetes type 1. Het onderzoek richt zich op bètacellen – insulineproducerende cellen – en de mogelijkheid dat deze cellen van identiteit veranderen om zo een aanval van het immuunsysteem te voorkomen.
Bij auto-immuunziekten valt het lichaam eigen goede cellen aan, met als gevolg chronische ontstekingsreacties in organen of gewrichten. Het leidt tot diverse klachten, afhankelijk van het aangedane deel. Een auto-immuunziekte is helaas niet te genezen. Wel is het mogelijk het immuunsysteem te balanceren met voeding en leefstijl, waardoor ontstekingsreacties en klachten beperkt kunnen worden en een stabiele situatie ontstaat. In dit artikel wordt een casus besproken die een aantal praktische...
De exacte etiologie van auto-immuunziekten is nog niet volledig bekend. Het is duidelijk dat er een genetische gevoeligheid bestaat voor verschillende auto-immuunziekten. Het major histocompatibility complex (MHC) speelt hierin een rol, een groep genen die coderen voor eiwitten op het oppervlak van cellen die het immuunsysteem helpen om vreemde stoffen te herkennen. Ook kunnen omgevingsfactoren en microbiële infecties bijdragen aan het ontstaan van auto-immuunziekten. Microben...
De ziekte van Hashimoto is een veel voorkomende auto-immuunziekte. Door chronische ontstekingsreacties raakt schildklierweefsel beschadigd en ontstaat hypothyreoïdie. Medicatie vult de tekorten aan schildklierhormoon aan, waardoor klachten afnemen. Helaas geldt dit laatste niet voor iedereen; er is een grote groep schildklierpatiënten die ondanks goede bloedwaarden nog klachten houdt. Juist bij deze groep is focus op de oorzaak van de klachten en bijsturen met voeding en leefstijl helpend,...
Bacteriële overgroei in de dunne darm is in verband gebracht met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten. Er blijkt een complexe interactie te zijn tussen het darmmicrobioom, vitamine K2 en cardiovasculaire gezondheid. Het vitamine K2-afhankelijke eiwit matrix-Gla-proteïne speelt daarin een belangrijke rol.
Om ons zelfbeschikkingsrecht te benadrukken, zeggen we graag baas te willen zijn in eigen buik (vrouwenrechten), broek (seksualiteit) of brein (hersenen). De titel hierboven veralgemeent dit tot de stelling dat ‘je lichaam van jou is’. Misschien klinkt dat vanzelfsprekend, maar volgens een groep van ruim 2.700 medische professionals verenigd in Stichting Artsen Collectief is dat niet zo. Zij maakten zich in de coronaperiode, toen nog als Artsen Covid Collectief, hard voor het recht van een...
Met het alsmaar omvangrijker gebruik van computer, internet, smartphone en andere technische mogelijkheden wordt ook de keerzijde zichtbaarder. Regelmatig valt de term digitale dementie, een begrip dat in 2012 bekendheid verkreeg met een publicatie van de Duitse psychiater en filosoof Manfred Spitzer. In Digitale Demenz. Wie wir uns und unsere Kinder um den Verstand bringen1 waarschuwde hij voor de aantasting van bepaalde hersencapaciteiten bij kinderen, vaak...
'Het is een kleine moeite om dikke mensen in goed passende kleding en met een salade af te beelden. Waarom altijd die foto met een knellend T-shirt, uitpuilende vetribbels en een hamburger?' Aldus de bespreking1 van een (in Nederland nog te verwachten) BBC-documentaire, waarin de stigmatisering van dikke mensen in beeld wordt gebracht. Documentairemaker Jeanie Finlay portretteert er auteur en activist Aubrey Gordon (1983), die aanvankelijk anoniem publiceerde onder de...
Microbiota hebben gedurende meer dan drie miljard jaar de aarde bevolkt voordat de eerste mensachtigen verschenen, zo’n drie miljoen jaar geleden. Hoewel we dat nooit met zekerheid kunnen vaststellen, is het hoogstwaarschijnlijk dat deze mensachtigen vrijwel onmiddellijk werden gekoloniseerd met microbiota: hun darmen, bovenste en onderste luchtwegen en alle andere lichaamsdelen die in contact staan met de buitenwereld. Wetenschapspessimisten zoals Jeremy Nicholson (emeritus van Imperial...
De oplettende lezer heeft misschien al gemerkt dat er een alfabetische volgorde zit in de titel van deze columns. Toen meer dan tien jaar geleden het idee opkwam om over voeding en voedsel te gaan schrijven, was de werktitel van een boekje in wording: Lekker belangrijk: van A tot Z over voedsel. De Q was daarin nog wel een struikelblokje, maar als Brabander kende ik natuurlijk wel het raadsel: wat is een Brabantse lekkernij met een Q? Een quukske. Van het bestaan van quinoa had ik...
In het eerste deel werd de inname van micronutriënten in Nederland geëvalueerd aan de hand van de Voedselconsumptiepeiling (VCP). Blijkbaar is het niet zo goed gesteld met de inname van een aantal micronutriënten, in tegenstelling tot wat in de pers verkondigd wordt. Twee casussen werden in het vorige deel samengesteld met magnesium en vitamine C.
Contact met de natuur maakt onze microbiota rijker, waardoor we minder vatbaar worden voor immunologische afwijkingen zoals allergie. Door verstedelijking en verval van ecosystemen zijn we dat microbieel contact gaan verliezen, aldus de biodiversiteitshypothese in een notendop. In dit artikel wordt de hypothese tot de bodem uitgespit.
Kunnen onze darmen lekken vertonen? In dit artikel zal de darmbarrière laag per laag ontleed worden. Bacteriën en immuuncellen maken onderdeel uit van die barrière, maar de nadruk zal liggen op het slijmvlies en het darmepitheel en op hun interactie met de microbiota. Een disfunctionele barrière zien we terug bij tig ziektebeelden. Een ander terugkerend motief in de literatuur is ultrabewerkte voeding, die de darmbarrière kan aantasten.
Hoewel het al geruime tijd duidelijk is dat er een groot verband bestaat tussen het darmmicrobioom en gezondheid, lijkt de kennis daarover de laatste tijd in een stroomversnelling te zijn gekomen. Met het boek De bacterie en het brein voegt hoogleraar psychiatrie Iris Sommer nog meer waardevolle inzichten toe. Weliswaar is de invalshoek de invloed van de darmflora op de hersenen, maar er komt meer aan de orde. Denk aan de steeds bekender wordende interventie met poeptransplantaties...
Abonnementsactie
Voorop lopen in je vak? Voedingsgeneeskunde helpt je daarbij. Met artikelen over toonaangevende personen, belangrijke ontwikkelingen en relevante informatie praten we je bij over wat er speelt in de nutritionele geneeskunde en alles wat daarmee te maken heeft. Als je nu inschrijft voor een abonnement, krijg je het eerste nummer gratis.
